ΑΠΛΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Τα ρήματα που στον Ενεστώτα τελειώνουν σε - ίζω, στον Μέλλοντα έχουν κατάληξη -ίσω

Π. χ.

σκουπίζω-  θα  σκουπίσω

ζωγραφίζω- θα ζωγραφίσω

γυρίζω-  θα γυρίσω

σκαλίζω-  θα σκαλίσω

κτλ.

Τα ρήματα που στον Ενεστώτα τελειώνουν σε -ώ (β' συζυγία), στον Μέλλοντα έχουν κατάληξη - ήσω

Π. χ.

τραγουδώ- θα τραγουδήσω

μιλώ- θα μιλήσω

αγαπώ- θα αγαπήσω

απαντώ- θα απαντήσω

κτλ.

Όταν ένα ρήμα στον Ενεστώτα τελειώνει σε –ωνω, στον Μέλλοντα έχουν κατάληξη –ωσω

Π.χ

παγώνω- θα παγώσω

δαγκώνω- θα δαγκώσω

στραβώνω- θα στραβώσω

απλώνω- θα απλώσω

κτλ.

Έχουμε κάποια ρήματα που σχηματίζουν ανώμαλο Μέλλοντα :

·         έρχομαιà θα έρθω

·         πίνω-  θα πιω

·         πηγαίνω- θα πάω

·         παίρνω-  θα πάρω

·         βρίσκω- θα βρω

·         μπαίνω- θα μπω

·         βγαίνω-  θα βγω

·         ανεβαινω- θα ανεβώ

·         κατεβαίνω- θα κατεβώ

·         λέω- θα πω

·         βλέπω- θα δω

·         φεύγω- θα φύγω

ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Ρήματα όπως :τρελαίνομαι, ασχολούμαι, αγαπιέμαι, κοιμάμαιàθα τρελαθώ θα ασχοληθώ, θα αγαπηθώ, θα κοιμηθώ

ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Όσα ρήματα στον Ενεστώτα τελειώνουν σε –ώ (β΄ συζυγία), στον Αόριστο έχουν κατάληξη –ήσα

Επίσης  κάποια ρήματα που τελειώνουν σε –ήνω  και  –σταίνω, έχουν πάλι κατάληξη –ήσα

Π.χ.

·          αγαπώ à αγάπησα

·         απαντώ - απάντησα

·         τιμώ- τίμησα

·         συναντώ- συνάντησα

·         τραγουδώ-  τραγούδησα

·         βοηθώ- βοήθησα

και                                                                                                                                                 

·         αφήνω- άφησα

·         στήνω- έστησα

·         ανασταίνω- ανάστησα

·         αρρωσταίνω- αρρώστησα

κτλ.

Τα ίδια ισχύουν και στον Στιγμιαίο Μέλλοντα: θα αφήσω, θα στήσω, θα αναστήσω, θα αρρωστήσω

Εξαίρεση: μεθώ- μέθυσα (μεθύσι), μηνώ- μήνυσα (μήνυση, μήνυμα)

Τα ίδια ισχύουν και στον Στιγμιαίο Μέλλοντα: θα μεθύσω, θα μηνύσω

Όσα ρήματα στον Ενεστώτα τελειώνουν σε –ιζω , στον Αόριστο έχουν κατάληξη –ισα

Π.χ.

·         στολίζω- στόλισα

·         σκουπίζω- σκούπισα

·         φοβερίζω- φοβέρισα

·         ποτίζω- πότισα

·         σκαλίζω- σκάλισα

·         αρχίζω- άρχισα

·         ζωγραφίζω- ζωγράφισα

κτλ.

Εξαίρεση: δανείζω- δάνεισα (δάνειο), αθροίζω- άθροισα (άθροισμα, συνάθροιση)

Τα ίδια ισχύουν και στον Στιγμιαίο Μέλλοντα: θα δανείσω θα αθροίσω

Όσα ρήματα στον Ενεστώτα τελειώνουν σε – ύζω, -ύνω, ύω, στον Αόριστο έχουν κατάληξη –υσα

Π.χ.

·         δακρύζω- δάκρυσα

·         αναβλύζω- ανάβλυσα

·         λύνω- έλυσα

·         φτύνω- έφτυσα

·         ιδρύω- ίδρυσα

·         δύω- έδυσα

Τα ίδια ισχύουν και στον Στιγμιαίο Μέλλοντα (ενεργητικής και παθητικής φωνής) : θα δακρύσω, θα αναβλύσω, θα λύσω, θα λυθώ, φτύσω, θα ιδρύσω, θα ιδρυθώ, θα δύσω

Όσα ρήματα στον Ενεστώτα τελειώνουν σε –είνω  και –είω , στον Αόριστο έχουν κατάληξη –είσα

Π.χ.

·         κλείνω-  έκλεισα

·         αποσείω- απέσεισα

·         σείω- έσεισα

·         αποκλείω- απέκλεισα

και

·         πείθω- έπεισα

Τα ίδια ισχύουν και στον Στιγμιαίο Μέλλοντα : θα κλείσω, θα αποσείσω, θα σείσω, θα αποκλείσω, θα πείσω

Όσα ρήματα στον Ενεστώτα τελειώνουν σε –ινω (ή -ίνομαι), στον Αόριστο έχουν κατάληξη –ίνα

Π.χ.

·         κρίνω- έκρινα

·         κλίνω- έκλινα

·         γίνομαι-  έγινα

Τα ίδια ισχύουν και στον Στιγμιαίο Μέλλοντα( ενεργητική και παθητική): θα κριθώ, θα κλίσω, θα κλιθώ, θα γίνω

Όσα ρήματα στον Ενεστώτα τελειώνουν σε –αίνω και –ύνω, καθώς και το ρήμα πλένω , στον Αόριστο έχουν κατάληξη –υνα

Π.χ.

·         βαραίνω-  βάρυνα

·         ακριβαίνω- ακρίβυνα

·         μολύνω-  μόλυνα

·         πλένω- έπλυνα

Τα ίδια ισχύουν και στον Αόριστο παθητικής φωνής και στον Στιγμιαίο Μέλλοντα ενεργητικής και παθητικής φωνής: θα βαρύνω, θα ακριβύνω, θα μολύνω, θα πλύνω, θα μολυνθώ, θα πλυθώ

Τα σύνθετα ρήματα με δεύτερο συνθετικό το –βάλλω (αποβάλλω) ή το ρήμα βάζω, στον Αόριστο έχουν κατάληξη –λα

Π.χ.

·         βάζω- έβαλα

·         αναβάλλω-  ανέβαλα

·         αποβάλλω-  απέβαλα

Όσα ρήματα στον Ενεστώτα τελειώνουν σε –έρνω και –είρω, στον Αόριστο έχουν κατάληξη –ειρα

 Π.χ.

·         γέρνω-  έγειρα

·         δέρνω-  έδειρα

·         φθείρω-  έφθειρα

ΑΛΛΑ: σέρνω-  έσυρα

Τα ρήματα τείνω και μένω, όπως και τα σύνθετά τους , στον Αόριστο έχουν κατάληξη –είνα

Π.χ.

·         τείνω (προτείνω) - έτεινα (πρότεινα)

·         μένω- έμεινα

Όσα ρήματα στον Ενεστώτα τελειώνουν σε –έλλω και –έλνω,  στον Αόριστο έχουν κατάληξη –ειλα

Π.χ.

·         στέλνω- έστειλα

·         αναγγέλλω-  ανάγγειλα

·         ανατέλλω- ανάτειλα

·         παραγγέλνω-  παράγγειλα

Όταν ένα ρήμα στον Ενεστώτα τελειώνει σε -ωνω, στον Αόριστο έχει κατάληξη -ωσα

Π.χ.

·         απλώνω- άπλωσα

·         τεντώνω- τέντωσα

·         παγώνω- πάγωσα

·         μεγαλώνω- μεγάλωσα

·         ξαπλώνω- ξάπλωσα

κτλ.

Έχουμε κάποια ρήματα που σχηματίζουν ανώμαλο Αόριστο :

(γράφονται με –η- )

·         έρχομαι- ήρθα

·         πίνω- ήπια

·         πηγαίνω- πήγα

·         παίρνω- πήρα

·         βρίσκω- βρήκα

·         μπαίνω- μπήκα

·         βγαίνω- βγήκα

·         ανεβαινω- ανέβηκα

·         κατεβαίνω- κατέβηκα

(γράφονται με ει-)

·         λέω- είπα

·         βλέπω- είδα

και: φεύγω-  έφυγα

ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΘΗΤΙΚΉ ΦΩΝΉ

 Όλα τα ρήματα που τελειώνουν σε -ηκα γράφονται με... η!

Π.χ

τρελάθηκα

γράφτηκα

χάθηκα

αγαπήθηκα

αισθάνθηκα

τραβήχτηκα                                                                 

πλύθηκα

Όπως και κάποια ρήματα της ενεργητικής φωνής με ανώμαλο Αόριστο:

μπαίνω- μπήκα

βγαίνω- βγήκα

ανεβαινω- ανέβηκα

κατεβαίνω- κατέβηκα

βρίσκω à βρήκα

·         Όσα ρήματα στον Ενεστώτα τελειώνουν σε -πω, -φω -πτω, -εύω, -βω (χειλικά σύμφωνα) της α’ συζυγίας(δεν τονίζονται στο –ω), στον Αόριστο έχουν κατάληξη–ψα

Π.χ.

τρέπω- έτρεψα

γράφω- έγραψα

βλάπτω- έβλαψα

μαζεύω- μάζεψα

κλέβω- έκλεψα

·         Όσα ρήματα στον Ενεστώτα τελειώνουν σε –κω, -γω, -χω (ουρανικά σύμφωνα) της α’ συζυγίας(δεν τονίζονται στο -ω), -χνω, στον Αόριστο έχουν κατάληξη –ξα

Π.χ

μπλέκω- έμπλεξα

διαλέγω- διάλεξα

φτιάχνω-  έφτιαξα

τρέχω- έτρεξα

επίσης!!! παίζω- έπαιξα

Τα ίδια ισχύουν και για τον Στιγμιαίο Μέλλοντα!!! ·         Τα ρήματα που τελειώνουν σε -πω, -φω -πτω, -εύω, -βω, στον Μέλλοντα έχουν κατάληξη –ψω à θα τρέψω, θα γράψω, θα βλάψω, θα μαζέψω, θα κλέψω ·         Τα ρήματα που τελειώνουν σε –κω, -γω, -χω, -χνω, στον Μέλλοντα έχουν κατάληξη –ξω           à θα μπλέξω, θα διαλέξω, θα φτιάξω, θα τρέξω

ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΕΝΕΣΤΩΤΑ

Πότε γράφεται με - ώντας και πότε με - όντας :

Όταν τονίζεται το –ω– τελειώνει σε –ώντας

Π.χ γελώντας, τραγουδώντας, δακτυλογραφώντας, τραβώντας, ξεχνώντας κτλ.

Όταν δεν τονίζεται το –ο– τελειώνει σε –οντας

Π.χ. αφήνοντας, φτιάχνοντας, διαλέγοντας, γράφοντας κτλ.

ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΕ ... ΕΙΟ

Τα περισσότερα  ουδέτερα ουσιαστικά σε -είο γράφονται με ει όταν τονίζονται στην παραλήγουσα (στην 2^η συλλαβή από το τέλος), και ιδιαίτερα όσα προέρχονται από ρήματα σε -εύω και όσα φανερώνουν:

·         κτήριο

·         τόπο

·          δοχείο

·         χώρο

·         έχουν ως δεύτερο συνθετικό τα ρήματα πωλώ ή ποιώ

π.χ. ανθοδοχείο, αγγείο, αρχείο, βραβείο, γραφείο, δοχείο, ενυδρείο, ηχείο, θεωρείο, ιατρείο, καφενείο, λεωφορείο, μαντείο, μνημείο, σχολείο, ψυγείο, δημαρχείο, νοσοκομείο, κυλικείο, αρωματοπωλείο, κρεοπωλείο, οινοποιείο, αρτοποιείο κτλ.

ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΕ –ΜΑ ή -ΜΜΑ

Τα ουδέτερα ουσιαστικά που τονίζονται στην παραλήγουσα, τελειώνουν σε -μα γράφονται με ένα μι (μ),

π.χ. σήμα, βήμα, κύμα, ρήμα, ψέμα.

Με δύο μ (μμ) γράφονται όσα ουδέτερα ουσιαστικά τονίζονται στην παραλήγουσα και στην προπαραλήγουσα και προέρχονται από ρήματα α΄ συζυγίας με χαρακτήρα (το τελευταίο γράμμα πριν την κατάληξη) χειλικό π, β, φ και πτ

Π.χ.

Βλέπω > βλέμμα.

Γράφω > γράμμα.

Κόβω > κόμμα.

Ράβω > ράμμα.

Στέφω > στέμμα.

Ελλείπω > έλλειμμα.

Καλύπτω > κάλυμμα.

Σκάπτω και σκάβω > σκάμμα.

Θρέφω > θρέμμα.

Μαρία Σφακιανάκη φιλόλογος